Yeni Yargı Reformu Stratejisi ve Yapay Zeka

2025-2029 arasında uygulanması planlanan Yargı Reformu Strateji Belgesi, "Türkiye Yüzyılı, Adaletin Yüzyılı" mottosuyla Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 23 Ocak 2025 tarihinde kamuoyuna açıklanmıştır. "Hukukun üstünlüğünü esas alan, gecikmeyen ve öngörülebilir bir adalet sistemi" vizyonuyla hazırlanan belgenin yayımlanmasını takiben, stratejinin somut adımlarla hayata geçirilmesini sağlayacak yol haritası niteliğinde bir eylem planının hazırlığı yapılmaktadır.

Adalet Hizmetleri ile Adli Bilimlerde Dijital Dönüşüm ve Yapay Zeka

Stratejinin "Teknoloji Destekli Adalet: Adalet Hizmetleri ile Adli Bilimlerde Dijital Dönüşüm ve Yapay Zeka" başlıklı beşinci kısmında yargıda dijitalleşme ve yapay zeka (YZ) sistemlerinin entegre süreci ele alınmaktadır. Bu kapsamda, 9 numaralı hedef "Yargı bilişim sisteminin güncel teknolojiler doğrultusunda daha da geliştirilmesi" olarak belirlenmiş ve bu hedef çerçevesinde beş ana faaliyet alanı ortaya konulmuştur:

1. Yargılama faaliyetlerini destekleyici yapay zeka temelli öneri sistemleri geliştirilecektir.
2. Yapay zeka teknolojisinin bilişim sistemine entegrasyonu sağlanarak vatandaşların adalete erişimi kolaylaştırılacak ve yargılama süreçleri hızlandırılacaktır.
3. Yapay zeka, belgelerin anlık analizinde, eksik bilgi ve belgelerin hızlı bir şekilde tamamlanmasında, bilirkişi raporlarının kontrolünde, yazışmaların otomatik takibinde ve kurumlar arası bilgi paylaşımında kullanılacaktır.
4. Yapay zeka uygulamalarını geliştirecek, bu uygulamaların etik ve hukuki çerçevesini belirleyecek kurumsal bir yapı oluşturulacaktır.
5. Makul sürede yargılanma hakkının ve adalete erişimin geliştirilmesi amacıyla dijital çözüm platformları, çevrimiçi uyuşmazlık çözüm yöntemleri ve elektronik duruşma sistemleri geliştirilecektir.

Avrupa Birliği Uyum Süreci ve Hukuki Altyapı

Yargı Reformu Stratejisi'nde belirtilen şu ifade, YZ'ye ilişkin Avrupa Birliği (AB) ve Avrupa Komisyonu tarafından hazırlanan bağlayıcı hukuki düzenlemelerin, Türkiye'de YZ alanındaki hukuki altyapı oluşturulurken dikkate alınacağını göstermektedir: "Belge; insan onurunun korunması, özgürlüklerin geliştirilmesi, demokrasi, hukukun üstünlüğü ve insan hakları gibi kavramların eşitlik temelinde var olmasını benimsemektedir. Bu nedenle, Türkiye’nin strateji belgeleriyle somutlaşan reform iradesi, Avrupa Birliği’ne üyelik süreciyle ilgili siyasi hedeflerin de ötesine geçecek şekilde, bu ortak değerlerin gereklilikleri ve toplumun ihtiyaçları esas alınarak belirlenmektedir." Bu ifade, Yargı Reformu Stratejisi'nin sadece teknik düzeyde bir dijital dönüşüm planı olmadığını, aynı zamanda hukukun üstünlüğü, insan hakları ve etik ilkeler çerçevesinde şekillendiğini göstermektedir.

Sonuç ve Değerlendirme

Yargı Reformu Stratejisi'nde öngörülen dijital dönüşüm ve yapay zeka entegrasyonu, adalet sisteminin modernizasyonu için kritik bir adım olarak görülmektedir. Yapay zeka tabanlı sistemlerin adalet mekanizmasında kullanımı, hem hızlı hem de şeffaf bir yargı hizmeti sunulmasına katkı sağlayacaktır. Ancak, bu sürecin teknik, etik, insan hakları ve yasal düzenleme boyutlarının bir arada ele alınması kritik bir gereklilik olarak ortaya çıkmaktadır. Hukuki altyapının uluslararası standartlara uygun olarak güçlendirilmesi, YZ sistemlerinin etkin ve hukuka uygun bir şekilde kullanılabilmesi için temel bir unsur olacaktır.